Na meer dan zestig jaar komt het wereldcongres voor de neerlandistiek terug naar Brussel. Er is geen betere plek denkbaar om het Nederlands in een meertalige realiteit te bespreken en te bestuderen: Brussel is een van de meest diverse en kosmopolitische steden wereldwijd. Officieel tweetalig Frans-Nederlands, in de praktijk een smeltkroes van honderden talen met het Frans en het Engels als verkeerstalen, en met het Nederlands als ‘ticket’ naar meertaligheid en maatschappelijk succes.

Het Colloquium Neerlandicum wordt van 25 t/m 29 augustus 2025 verwelkomd door de Vrije Universiteit Brussel, een Nederlandstalige instelling die zelf ontstond uit de frictie tussen het Frans en het Nederlands in vervlogen tijden. Het congres kan zoals steeds rekenen op de financiële steun van de Taalunie, die de internationale neerlandistiek als een van haar kerntaken omarmt en ondersteunt.

Het thema: Nederlands in meertalige contexten

Het thema van ons congres is ‘Nederlands in meertalige contexten’. Geen enkele taal is een eiland, en dat geldt ook voor het Nederlands. Dat de Nederlandse taal en cultuur wereldwijd in contact staat met andere talen en culturen is een besef waarvan de internationale neerlandistiek logischerwijs doordrongen is.

Onderwijs en onderzoek over het Nederlands buiten de grenzen van het taalgebied gebeuren per definitie in een anderstalige omgeving. De vertaling en receptie van Nederlandstalige literatuur zijn intrinsiek verweven met talen en culturen van een anderstalig ontvangend publiek. Ook de praktijk en de wetenschappelijke studie van Nederlandse taalverwerving opent voortdurend nieuwe perspectieven op veel dimensies van taalcontact. Meertaligheid bepaalt en definieert kortom de specifieke academische aard van ons vakgebied.

Ook binnen het Nederlandse taalgebied is het onmogelijk het Nederlands als een geïsoleerde taal te zien. Historische tijden van intens taalcontact – zij het met het Frans, Fries, Papiaments, Sranan, of andere talen – drukken tot op de dag van vandaag hun stempel op de Nederlandse taalvariëteiten en ook op de attitudes tegenover die vele Nederlandsen. Migratie maakte onze samenlevingen diverser en veeltaliger, waardoor het Nederlands er ingebed zit in steden en dorpen die meertaliger zijn dan ooit voorheen. Taal, literatuur, onderwijs en cultuurstudies in de Lage Landen, Suriname en het Caribisch deel van het Nederlandse koninkrijk staan niet los van die realiteit: ook daar zit meertaligheid vandaag verweven in de volle breedte van de neerlandistiek.

Dit alles brengt met zich mee dat ook ons vak en de taal zelf tegen dat meertalige licht gehouden worden. De discussie over de positie van het Nederlands in het hoger onderwijs, bijvoorbeeld, ontbrandt met enige regelmaat. De roep om een stevig taal- en cultuurbeleid voor het Nederlands weerklinkt luid aan het adres van de Taalunie en de Vlaamse en Nederlandse overheden. Waar het voor vele collega’s evident is dat het beschermen van het Nederlands hand in hand kan gaan met het omarmen van meertaligheid, blijft dat voor anderen een permanente zoektocht naar balans.